سر و صدای شکم (قار و قور شکم): عبارت است از صدای شکم پدیده‌ای طبیعی است که برای اکثر افراد پیش می‌آید. این امر معمولاً بر اثر گرسنگی، هضم آهسته یا ناقص غذا، یا خوردن بعضی مواد غذایی ایجاد می‌شود. این‌طور نیست که این صداها همیشه از معده باشند، شاید صدای روده باشند.

علائم:

1. غرولند
2. قار و قور
3. صداها توسط روده به گوش می رسد. آن ها را می توان با کلمات زیر توصیف کرد:

علت:

• حرف زدن بین غذا
• با استرس غذا خوردن
• تند و با عجله غذا خوردن
• خوردن غذاهای خیلی داغ
• ضعف دستگاه گوارش و یبوست
• پرخوری و مصرف غذاهای سنگین و دیر هضم.
• هضم نشدن درست مواد غذایی ناشی از ضعف هاضمه
• مصرف مایعات زیاد همراه غذا مخصوصاً نوشیدنی های گازدار
• مصرف غذاهای نفاخ مانند لوبیا، انواع فست‌ فود و ضعف سیستم هضم.
• بعضی بیماری ها که شخص را دچار اختلالات مغزی می کند مانند ام اس
• افرادی که دچار غلبه سودا می شوند زیاد دچار نفخ معده می گردند، که این مسئله یکی دیگر از دلایل قاروقور روده ها است.
• در غلبه سودا افراد با مشکل کمبود آنزیم لاکتاز روده ای مواجه می شوند و ممکن است با خوردن برخی قندها مانند: لاکتوز موجود در شیر، شکم شروع به قاروقور کند.
• اگر با مصرف غذای خاصی، نفخ ایجاد شود این نفخ ایجاد شده باید از طریق مقعد و یا دهان خارج شود در غیر این صورت در داخل شکم باقی مانده و یا حرکت خود صدای قاروقور را ایجاد می کند.
• در حالت عادی، روده کوچک و روده بزرگ، حاوی میکروارگانیسم هایی هستند که در غلبه سودا بیش از حد تکثیر می شوند و گازهایی تولید می کنند که این گازها می توانند باعث تحریک روده و تولید صدای روده شوند.
• ابتلا به نشانگان روده تحریک پذیر هم یکی دیگر از عوامل قاروقور کردن شکم است که بیشتر در غلبه سودا ایجاد می گردد. البته امکان دارد عامل محرک در بسیاری از افرادی که روده تحریک پذیر دارند. کاملا مانند افراد عادی باشد. یعنی روده آنها نه گاز بیش از حد تولید کند و نه حرکات صدادار بیش از اندازه ای داشته باشد، اما این افراد در برابر تحریکات کمتره پاسخ بیشتری می دهند. پس در صورتی که فردی به نشانگان روده تحریک پذیر مبتلا باشد، بیشتر از سایرین حرکات و صدای روده اش را احساس می کند.
• روده ها زمانی دچار این عارضه می شوند که گازهای تولید شده از حد طبیعی بیشتر تولید گردد؛ یکی از دلایل افزایش گاز روده، توقف بیش از حد غذا در روده ها است (یا همان پیوست در غلبه صفرا نیز به دلیل افزایش حرارت و کاهش مایعات بدن، پیوست ایجاد می گردد. گاز تولید شده که تمایل به خارج شدن دارد، به دلیل یبوست در روده ها حبس شده و با حرکت مواد غذایی در روده ها جابه جا شده و از خود صداهایی را ایجاد می کند که به آن قاروقور شکمی می گویند.
• علت غرغر روده و شکم در انتهای شب به دلیل این است که معمولاً شخص غذاهای بی جان مصرف می کند و این غذا وارد معده و روده می شود و چون این غذاها بی جان و در معده و روده بافت همبند نمی شوند بین این ها یک فضای خالی ایجاد می شود و حالت یک فضای خالی باز میگیره و وقتی یک قسمت از روده به مدفوع فشار بیاورد حالت غرغر اتفاق می افتد و مصرف غذاهای بی جان و سرد موجب سردی روده خواهد شد.
• گوارش عادی: یکی از علت‌های صدای شکم فرآیند گوارش است. صداهایی که می‌شنوید ممکن است قسمتی از گوارش غذایی که خورده‌اید باشند. هنگامی که هوا و مایعات در دستگاه گوارش تجمع پیدا می‌کنند، روده‌های شما با انقباض‌هایشان آنها را جابه‌جا می‌کنند. این حرکات ممکن است در معده نیز منعکس شوند و صدا ایجاد کنند.
• گرسنگی: گرسنگی هم می‌تواند علت صدای شکم باشد. هنگامی که معده شما خالی است، صداها را بلندتر می‌‌شنوید؛ زیرا چیزی نیست که صداهای طبیعی حرکات معده را ساکت کند. اگر معده‌‌تان حدود ۲ ساعت خالی بماند، انقباضات معده و روده شدید‌تر و سریع‌تر نیز خواهند شد. به عبارت دیگر صدای قاروقور ممکن است از معده یا روده باریک باشد. این صداها معمولاً به گرسنگی نسبت داده می‌شوند، چون هنگام خالی بودن معده و روده باریک، بلندتر شنیده می‌شوند. هنگامی که این اندام‌ها خالی‌اند، نمی‌توانند صداهایشان را پنهان کنند. این صداها بیشتر هنگامی شنیده می‌شوند که ماهیچه‌های دیواره روده منقبض می‌شوند و مایعات و گازها در روده‌ها وجود دارند.
• اختلالات گوارشی: گاهی نوعی اختلال گوارشی صداهای شکمی شدید را ایجاد می‌کنند، مثلا سندروم روده تحریک پذیر، در صورت ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر ممکن است علائم دیگری از قبیل درد، اسهال و نفخ را نیز تجربه کنید.
• ناسازگاری تغذیه ای: دستگاه گوارش شما ممکن است نتواند بعضی مواد غذایی را به‌ خوبی هضم کند و گازهایی در روده تولید شوند. در این صورت، صداهای زیادی از شکم خود می‌شنوید که ممکن است بر اثر حساسیت به چنین موادی باشند: حبوبات، محصولات لبنی، غلات غنی از فیبر، بعضی میوه‌ها و سبزیجات،  گلوتن (پروتئین گندم و جو).
• مشکلات تنفسی: تنفس سینه‌ای، که موجب می‌شود شانه‌هایتان بالا بیاید و فقط قفسه سینه شما منبسط شود، باعث تنفس سطحی می‌شود؛ یعنی اکسیژن کمتری وارد خون می‌شود که ممکن است گوارشتان را مختل کند.
• انسداد روده: صداهای خیلی بلند و تیز شکم گاهی نشانه انسداد روده‌ هستند. انسداد هنگامی اتفاق می‌افتد که غذا یا مدفوع نتواند در مسیر لوله گوارش حرکت کند. از علائم دیگر انسداد روده می‌توان به این موارد اشاره کرد: استفراغ؛ ورم شکم؛ ناتوانی در دفع؛ احساس سیری؛ درد یا گرفتگی شدید در قسمت شکمی.

تشخیص:

1. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب نوین:

• به اندازه کافی آب و مایعات بنوشید: گاهی نوشیدن آب راه ‌حلی مؤثر برای درمان سریع صدای شکم است؛ مخصوصاً اگر امکان غذاخوردن را ندارید. آب، علاوه بر پرکردن شکم، به گوارش نیز کمک می‌کند. با این کار می‌توانید از صداهای معده جلوگیری کنید یا پنهانشان کنید. برای دریافت مطلوب‌ترین اثر، بهتر است آب را آهسته در طول روز بنوشید.
• چیزی بخورید: وقتی معده‌تان مدتی خالی باشد، از صداها می‌فهمید که باید چیزی بخورید. یک وعده غذایی کوچک یا میان‌ وعده این صداها را به ‌طور موقت از بین می‌برد. اگر صداهای شکم شما هر روز و در زمان خاصی به سراغتان می‌آیند، یعنی باید وعده‌های منظم بیشتری برای خود در نظر بگیرید؛ مثلاً می‌توانید به‌ جای ۳ وعده اصلی، ۴ تا ۶ وعده کوچک‌تر در طول روز میل کنید.
• غذاهایتان را آهسته بجوید: گوارش در دهان و با جویدن غذا آغاز می‌شود. اگر صداهای شکمتان مربوط به گوارش نامناسب باشد، با جویدن بیشتر و آرام‌تر غذا می‌توانید از این مشکل جلوگیری کنید. همچنین، جویدن درست حجم هوای بلعیده‌ شده را کاهش می‌دهد و از تجمع گازها در دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند.
• خوردن شکر، الکل و غذاهای اسیدی را محدود کنید: الکل، خوراکی‌های پرشکر و غذاهای اسیدی ممکن است صداهای شکم را تحریک کنند. شکر بیشترین تأثیر را روی گوارش شما دارد، مخصوصاً قندهایی مثل فروکتوز و سوربیتول. از غذاهای اسیدی می‌توان به مرکبات و قهوه اشاره کرد. الکل نیز تمام سیستم گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهد (اسید معده را افزایش می‌دهد و موجب تورم آن می‌شود).
• از غذاها و نوشیدنی هایی که گاز تولید می کنند بپرهیزید: بعضی غذاها و نوشیدنی‌ها گاز بیشتری تولید می‌کنند. صداهای شکم نیز بر اثر جابه‌جاشدن این گازها در سیستم گوارش ایجاد می‌شوند. با اجتناب از غذاهای زیر می‌توانید مشکل خود را با صداهای شکم حل کنید. پیاز، کلم؛ لوبیا؛ قارچ؛ نخود؛ عدس؛ گل‌کلم؛ نوشابه؛ بروکلی؛ غلات کامل.
• ناسازگاری های غذایی تان را پیدا کنید: ناسازگاری با بعضی غذاها ممکن است به تجمع گازهای گوارشی و صدای شکم منجر شود؛ مثلا افرادی که دچارحساسیت به لاکتوز هستند، با خوردن لبنیات دچار مشکل می‌شوند. حدود ۶۵ درصد افراد از حساسیت به لاکتوز رنج می‌برند؛ البته این آمار می‌تواند در جمعیت‌های مختلف متفاوت باشد. بهترین راه برای کنترل علائم ناسازگاری با غذا جایگزین‌کردن آن است.
• از گروه های غذایی مختلف به طور متعادل استفاده کنید: صداهای شکم بعد از خوردن غذاهای سنگین بیشتر مشخص‌اند. غذاهایی که چربی، شکر وگوشت قرمز بیشتری دارند دشوارتر هضم می‌شوند. خوردن وعده‌های کوچک‌تر در فواصل منظم، همراه با جویدن کامل، احتمال پرخوری را نیز کاهش می‌دهد.
• به طور منظم فعالیت بدنی مناسب داشته باشید: ثابت شده است پیاده‌روی کردن و قدم‌زدن بعد از وعده‌های غذایی، با افزایش سرعت خالی‌شدن معده، به گوارش کمک می‌‌کند. راه‌رفتن پس از غذا فایده‌های گوارشی دیگری نیز دارد. تحقیقات نشان می‌دهند یک پیاده‌روی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای پس از غذاخوردن، قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد.
• استرستان را کنترل کنید: سروصدای شکم ممکن است در شرایط پراسترس تشدید شود، مثلاً در مصاحبه‌های کاری و امتحان‌ها. دلیل رابطه استرس و صدای شکم افزایش فعالیت دستگاه گوارش در هنگام اضطراب است و ربطی به پر یا خالی بودن معده نیز ندارد. مضطرب‌ بودن گوارش را کند می‌کند که موجب هضم نا‌مناسب و علائمی مانند ریفلاکس و صدای شکم می‌شود.
• اختلالات گوارش را در نظر داشته باشید: ممکن است صدای شکم شما نشانه بیماری زمینه‌ای مانند عفونت یا انسداد روده باشد. به همین دلیل، اگر این صداها شما را آزار دادند یا با علائم دیگری همراه شدند، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید تا به مشکل واقعی خود پی ببرید. سندرم روده تحریک‌پذیر ممکن است ریشه مشکل صدای شکم باشد. در این صورت، فقط با درمان آن می‌توانید صداهای شکمتان را کمتر کنید.
• در نظر داشته باشید بهترین راه برای درمان صدای شکم یافتن دلیل اصلی آن است.

درمان طب سنتی:

• خوردن عسل ناشتا
• استفاده از زیره در غذاها
• استفاده از نان سبوس دار
• ترک آب سرد بعد ورزش
• رعایت کامل آداب غذا خوردن.
• ترک سردی ها مخصوصاً در هنگام شب
• خوردن نمک طعام و آویشن قبل و بعد غذا
• افزایش مصرف مایعات و میوه جات آب دار.
• خوردن سیاهدانه و عسل هم معجزه می کند.
• ورزش و نرمش، خصوصاً حرکات دراز و نشست.
• ترک آب بین غذا و نیم ساعت قبل و دو ساعت بعد از غذا
• مصرف آب ولرم شب قبل از خواب و نیم ساعت قبل از صبحانه.
• قورت دادن یک قاشق مرباخوری اسفند با یک لیوان آب هر شب
• مالیدن روغن گل محمدی روی شکم، دقیقاً موافق عقربه های ساعت.
• منع خوردن خیار و گوجه و ماست و فست فود و سس و هر نوع نوشیدنی گازدار
• مصرف مواد غذایی ضد نفخ همراه غذا مانند: (نعناع، ریحان، شوید، زیره، دارچین و…).
• بعد غذا چای نعناع یا بابونه بخورید تا روند گوارش سریع تر شود و معده دیگر صدا ندهد.
• نوشیدن یک استکان از دمنوش (آویشن + پونه + بایونه) با عسل بعد از هر وعده غذایی.
• کاهش مصرف (برنج، گوشت، لبنیات، سرخ شده ها، ماکارونی، نان بدون سبوس، ماست)
• استفاده از عرق نعنا، زنیان،  و…. عسل، رعایت اصول تغذیه، و آداب غذا خوردن که واجب است.
• برای درمان غرغر شکم در آخر شب یک قاشق غذاخوری عسل یا چند عدد خرما و زیتون میل کنید.
• درمان شاخص این بیماری شربت امام صادق (ع) می باشد که باید بعد از غذا مقداری از آن مصرف کرد.
• اگر قار و قور شکم به دلیل گرسنگی باشد خوب ساده است که با مصرف غذا، این صدا برطرف می شود اما اگر دلیل دیگری داشته باشد درمان از طرق زیر امکان پذیر است.
• شبی یک قاشق مرباخوری بارهنگ رو توی یک لیوان آب و کمی نعنا خشک به مدت 10 دقیقه بجوشون ولرم شد با عسل شیرین کن و نیم ساعت بعد شام بخور به مدت 40 شب.
• زیره + تخم گشنیز + بابونه + سیاهدانه + تخم کرفس + زنیان + شیرین بیان + آویشن، همه گیاهان را به مقدار مساوی آسیاب کنید، وسط ناهار و شام یک قاشق چایخوری میل شود. (بسیار مجرب)
• دم نوش ترکیب (بالنگو + تخم خرفه + اسفرزه): مواد را به نسبت مساوی مخلوط کرده و آب نمایید، سپس داخل یخجال گذاشته و هر بار یک قاشق غذاخوری از ترکیب آب شده را با یک لیوان آب جوش دم کنید. ولرم که شد، نیم ساعت قبل از وعده های غذایی میل نمایید.
• رعایت آداب غذا خوردن: افرایش مصرف تمام مواد غذایی ملین که برای غلبه صفرا مفید هستند مانند: (جو، گلابی، هلو، شلیل، آلبالو، آلو (سیاه و زرد)، سایر مرکبات، کیوی، گوجه، خیارسبز، هندوانه توت فرنگی، شاهتوت، توت قرمز، کدو خورشتی، کدو قلیانی سبز، جغندر، باميه، آلوبخارا اسفناج، کاهو، گشنیز، قارچ).

درمان صدا کردن شکم از غذاهای نفاخ:

• صدا کردن شکم اگر در اثر مصرف غذاهای نفاخ ایجاد شود باید از خوردن این نوع غذاها پرهیز شود و به عنوان درمان آن، بعد از صرف غذا مقداری گل قند را با گلاب بخورید.

درمان صدا کردن شکم از سردی مزاج:

• اگر صدا کردن شکم در اثر سردی مزاج باشد باید آویشن شیرازی و نعناع خشک از هر کدام ۲۰ گرم، بابونه شیرازی، اگیر ترکی، زنیان، رازیانه، تخم شوید، زیره و دارفلفل از هر کدام ۱۰ گرم همه را مخلوط و ۱۰ قسمت کنید. هر قسمت را یک روز بجوشانید و آب آن را صاف و با عسل شیرین و صبح ناشتا بنوشید.
• پوست هلیله زرد، هلیله سیاه، آمله مقشر، ریوند چینی، صبر زرد، سکبینج، رازیانه، سنامکی و گل محمدی از هر کدام ۵ گرم همه را مخلوط کنید و بسیار نرم بسایید و بعد با کمی آب مرطوب کرده تا به صورت خمیر سفتی درآید. سپس قرص هایی به شکل گلوله و به اندازه یک عدد نخود بسازید و هر صبح، ظهر و شب دو عدد میل کنید.
• حذف تمام موارد ممنوعه: چای (سیاه و سبز) – قهوه – نسکافه – سوسیس – کالباس – پیتزا – تمام غذاهای ساندویجی – غداهای سرخ شده – انواع کنسروی جات – انواع کمپوتها – مرغ و تخم مرغ بازاری – گوشت تمام حیوانات پرورشی – برنج خارجی – انواع سس های بازاری – سایر نوشیدنیهای گازدار – غذای رستوران ها – شیرینی جات بازاری – هله هولههای بازاری – چیپس – پفک – شکلات (على الخصوص شکلاتهای نرم) – کیک – بیسکوئیت – آدامس – یخمک – ماکارونی – لازانیا – لبنیات پاستوریزه – غذاهای زودپز شده – هر روز گوشت(قرمز یا سفید) خوردن – ترشی جات سرکه (لیته) – ریزه خواری(مدام چیزی خوردن) – با استرس غذا خوردن – عداهای مانده و بیات – غذاهای نمک سود(مانند: خیارشور – ماهی دودی – ماهی شور و…) – نمک زیاد – فلفل زیاد – آب تگری و یخ – تمام فست فودها و غذاهای آمادهی بازاری- غذاهای فریز شده(بیش از ده روز) – غذاهای پخته شده در ماکروفر (MICRO WAVE) – کلیهی مواد غذایی بسته بندی شدهی بازاری که دارای نگه دارنده هستند – میوه جات کال و نارس – شیر گاو به مقدار زیاد – کشک و پنیر کهنه – قره قوروت – ماءالجبن(آب پنیر) – استفادهی چند نوع غذا با هم – قند و شکر به مقدار زیاد – مصرف ماست به مقدار زیاد و هر روز خصوصاً همراه غذاهای دیگر – رنگ های مجاز اضافه شده به مواد غذایی – جوش شیرین – استفاده از سموم حشره کش(اسپری، بودر و..) – استفادهی زیاد از موبایل – پرخوری – پرخوابی – کم خوابی – نداشتن نظم در خواب و خوراک – عدم رعایت بهداشت فردی – گرم و سرد شدن – استفاده از رنگ مو – زیاده روی در مصرف مواد آرایشی – استعمال دخانیات(سیگار، قلیان، تریاک و…) – زیاده روی در مصرف داروهای شیمیایی – مصرف میوه جات بعد از غذاهای گوشتی – مصرف غذاهای با هم ناسازگار(مثل شیرموز، فرآوردههای کنجدی با لبنیات و…) – مصرف همزمان لبنیات و غذاهای گیاهی سرشار از آهن مانند:(زرشک، آلو، عدس، پسته، اسفناج، آلوبخارا، آلبالو و…) – دیروقت غذا خوردن(خصوصاً غذاهای پخته، چرب و پرحجم) – دیروقت خوابیدن – زندگی در مکانهای با آلودگی صوتی زیاد – زندگی در شهرهای شلوغ با هوای آلوده – هر روز برنج خوردن (حتی ایرانی) – نان بدون سبوس – نان فتیر و ور نیامده – خوردن یک نوع غذا در دو وعده ی متوالی مثلاً خوردن غذای مانده از ظهر در شب.

داروها:

• قرص نعناع

فعالیت:

• روزانه نیم ساعت فعالیت بدنی مناسب در حد تعریق کردن داشته باشید.

رژیم غذایی:

• خوردنی های مفید: خوراک باقلا، خوراک گل کلم، مرصع پلو، هویج پلو، عدس پلو ساده، نخود فرنگی پلو ۱، انار پلو، رب پلو، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ.

نکته:

• هضم تند ناشی از گرمی معده و کبد، و هضم کند ناشی از سردی معده و کبد است.
• چیزهایی که بلغم را زیاد می کند عبارت انداز: محیط سرد، غذای سرد، فضای شرم ناک، ترس، غم، کینه، حسد، حرص، بوی تعفن، تنهایی، بی تحرکی، دوست منفی و …
• هرجا سردی زیاد شد ایمنی کاهش پیدا می کند.