آتاکسی فردریش: عبارت است از آتاکسی اصطلاحی برای گروهی از بیماریهای عصبی (بیماریهای مرتبط با سیستم عصبی) است که بر حرکت و هماهنگی تأثیر میگذارد. افراد مبتلا به آتاکسی اغلب در تعادل، هماهنگی، بلع و گفتار مشکل دارند. این بیماری معمولاً در نتیجه آسیب به بخشی از مغز که حرکت را هماهنگ میکند (مخچه) ایجاد میشود. آتاکسی میتواند در هر سنی ایجاد گردد. به طور معمول پیشرونده است، به این معنی که با گذشت زمان میتواند بدتر شود. این یک بیماری نادر است که حدود 150000 نفر را به خود مبتلا میکند.
انواع آتاکسی:
- آتاکسی تلانژکتازی (AT): AT که سندرم لوئیس بار نیز شناخته میشود، یک بیماری ارثی است. به طور معمول در نوزادان یا کودکان خردسال ایجاد میشود. یکی از علائم رایج این نوع آتاکسی، ظهور رگهای خونی بزرگ شده است که به نام تلانژکتازی در چشمها و پوست صورت شناخته میشود. کودکان مبتلا به آتاکسیا تلانژکتازی علائمی از جمله افزایش دشواری در راه رفتن، هماهنگی حرکات، نگاه از این طرف به آن طرف و مشکل در صحبت کردن دارند. این نوع از آتاکسی میتواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند. افراد مبتلا به این بیماری بیشتر به بیماریهای دیگری از جمله عفونت و سرطان مبتلا میشوند.
- آتاکسی اپیزودیک (EA): با آتاکسی اپیزودیک، افراد دچار مشکلات مکرر با حرکت و تعادل میشوند. این علائمها میتوانند چندین بار در روز یا فقط یک یا دو بار در سال اتفاق بیافتند. آتاکسی اپیزودیک در هر سنی ممکن است ایجاد شود. علل آن شامل استرس، داروها، الکل، بیماری و اعمال جسمی است. هفت نوع آتاکسی اپیزودیک وجود دارند که همه آنها علائم منحصر به فرد از جمله سرگیجه، سردرد، تاری دید و تهوع و استفراغ را علاوه بر مشکل در حرکت را دارا هستند.
- آتاکسی فردریش (FA): علاوه بر بدتر شدن مشکلات حرکتی، افراد مبتلا به آتاکسی فردریش دچار سفتی عضلات میشوند و به تدریج قدرت و احساس بازوها و پاهای خود را از دست میدهند. افرادی که به این نوع آتاکسی مبتلا هستند، غالباً یک بیماری قلبی دارند که عضله قلب را ضعیف میکند (کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک). این نوع از آتاکسی رایجترین نوع آتاکسی ژنتیکی است. به طور معمول در سنین 5 تا 15 سالگی ایجاد میشود.
- آتروفی سیستم چندگانه (MSA): آتروفی سیستم چندگانه نوعی پارکینسونیسم است که بر حرکت و بخشی از سیستم عصبی تأثیر میگذارد و عملکردهای غیر ارادی بدن را کنترل میکند (سیستم عصبی خودمختار). این عملکردها شامل مواردی مانند تنظیم فشارخون و کنترل ادرار میباشند. شایع ترین علائم آتروفی سیستم چندگانه شامل مشکل در هماهنگی حرکات، افت سریع فشارخون هنگام ایستادن، مشکل در ادرار کردن و در مردان، اختلال در نعوظ است. این عارضه به طور معمول در بزرگسالان 30 سال به بالا ایجاد میشود و متوسط سن شروع 54 سالگی است.
- آتاکسی نخاعی مخچه ای: آتاکسی نخاعی مخچهای یک آتاکسی ژنتیکی است که در دهها نوع مختلف طبقه بندی میشود که براساس ویژگیهای مرتبط جدا از آتاکسی، از هم تفکیک میگردند. علاوه بر مشکلات حرکتی و تعادلی معمولی همراه با آتاکسی، افراد مبتلا به این بیماری دچار ضعف و از دست دادن احساس میشوند و بعضی از انواع آنها باعث دشواری حرکات چشم میشوند. علائم این نوع از آتاکسی میتواند در هر سنی ایجاد شود و اغلب نسبت به انواع دیگر آتاکسی کندتر پیشرفت میکند.
علائم:
- علائم آتاکسی به قسمت مغز یا بدن مربوط خواهد بود. علائم این عارضه به شرح زیر هستند:
- گفتار ممکن است با ریتم غیر معمول کلمات شل و کننده همراه باشد.
- بلع ممکن است دشوار باشد و بیمار بخصوص هنگام نوشیدن مایعات دچار خفگی شود.
- مشکل راه رفتن با یک راه رفتن ناپایدار که اغلب گسترده و خیره کننده است. این میتواند منجر به لغزش و زمین خوردن شود.
- خستگی یک شکایت رایج است، احتمالاً به این دلیل است که عضلات بدن برای غلبه بر عدم هماهنگی برای انجام فعالیتهای روزمره خود باید بیشتر کار کنند.
- استفاده از دست و انگشتان برای برداشتن چنگال یا قاشق برای خوردن مشکل است. نوشتن، استفاده از صفحه کلید، دوختن و نواختن ساز میتواند تحت تأثیر قرار گیرند.
- نیستاگموس اصطلاحی است که برای توصیف حرکات سریع غیر ارادی چشم در جاهایی که چشمها به عقب و جلو حرکت میکنند، استفاده شود. این میتواند باعث تاری دید و مشکل در خواندن یا انتقال چشم از یک کلمه به کلمه دیگر شود.
علت:
- غلبه سردی در مغز و نخاع.
- مشکلات تیروئیدی،کم کاری یا پرکاری تیروئید هم میتواند باعث آتاکسی شود.
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر، مسمومیت با فلزات سنگین همچون جیوه، مسمومیت با مواد حلال موجود در رقیق کنندههای رنگ هم میتواند باعث آتاکسی شود.
- فقر ویتامین E، ویتامین B ۱۲ دریافت نکردن مقدار کافی از این مواد مغذی به دلیل عدم توانایی در جذب یا مصرف بیش از اندازه الکل میتواند به آتاکسی منجر شود.
- ناهنجاریهای مغزی: یک آبسه مغزی هم میتواند باعث بروز آتاکسی شود. ایجاد توده مغزی خوش خیم و بد خیم هم میتواند به مخچه فشار آورده و در نهایت باعث بروز آتاکسی شود.
- عفونت کووید ۱۹، این بیماری به خصوص در موارد شدید آن هم میتواند باعث آتاکسی شود.
- ضربه شدید به سر:آسیب سر و ستون فقرات ناشی از ضربه در تصادفات رانندگی میتواند باعث بروز آتاکسی مغزی حاد (acute cerebellar ataxia) شود که سریع اتفاق میافتد.
- بیماریهای خود ایمنی:بیماریهای خود ایمنی مانند ام اس (Multiple sclerosis)، سارکوئیدوز (sarcoidosis)، بیماری سلیاک (celiac disease) هم میتوانند باعث آتاکسی شوند.
- همچنین برخی از داروهای مصرفی فرد زمانی که سن او بیشتر میشود باعث بروز مشکلاتی میشوند و لازم است که در ادامه مقدار مصرفی آنها کاهش پیدا کرده و یا اینکه به صورت کامل مصرف آنها متوقف شود.
- سکته:وجود یک انسداد و یا خونریزی در مغز میتواند به آتاکسی منجر شود. زمانی که خونریزی به بخشی از مغز متوقف شده و یا به حد زیادی کاهش پیدا کند، بافت مغزی اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نکرده و در نتیجه سلولهای مغزی از بین خواهند رفت.
- عفونتها:آتاکسی گاهی یکی از عوارض جانبی غیر شایع ابله مرغان و دیگر عفونتهای ویروسی مانند اچ آی وی و بیماری لایم (Lyme disease) است. آتاکسی گاهی در مراحل بهبودی این بیماریها رخ داده و برای روزها و یا ماهها ادامه خواهد داشت. به صورت طبیعی آتاکسی به خودی خود برطرف میشود.
- سندروم پارانئوپلاستیک یا نشانگان منتج از سرطان (paraneoplastic syndromes): این سندروم نادر به واسطهی پاسخ سیستم ایمنی به تومور های سرطانی ایجاد شده و بیشتر در سرطانهای ریه، تخمدان، سینه یا غدد لنفاوی رایج است. آتاکسی میتواند ماهها و یا حتی سالها قبل از بروز سرطان فرد را درگیر کند.
- فلج مغزی:فلج مغزی یک واژه عمومی است که به گروهی از اختلالات اطلاق میشود که منجر به آسیب مغزی کودک در مراحل ابتدایی تکامل، قبل و یا در فاصله کوتاهی بعد از تولد میشود. این واقعه در نهایت توان کودک در هماهنگ سازی حرکات بدن را تحت تأثیر قرار میدهد.
- واکنش به مواد سمی:آتاکسی یکی از عوارض جانبی احتمالی گروهی از داروها بخصوص باربیتورات یا حذف باربیتورِیت، همچون فنوباربیتال، آرام بخشها مانند بنزودیازپین، داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین و گروهی از داروهای مورد استفاده در درمانهای شیمی درمانی هستند. مسمومیت با ویتامین B6 هم میتواند باعث آتاکسی شود. شناسایی این عوامل از آنجایی اهمیت دارد که اثراتی که بر جای میگذارند غالباً برگشت پذیر است.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- آتاکسی حاد مخچه در کودکان خردسال بیشتر دیده میشود، اما در هر سنی ممکن است رخ دهد. سایر عواملی که ممکن است خطر آتاکسی حاد مخچه را افزایش دهند عبارتند از:
- واکسیناسیونهای خاص
- عفونتهای باکتریایی مانند بیماری لایم
- خونریزی مخچه، آبسه، لخته شدن خون یا انسداد شریان
- عفونتهای ویروسی مانندآبله مرغان، ویروس کوکساکی، اپشتین بار یا HIV
- قرار گرفتن در معرض سموم خاصی مانند سرب، جیوه، تالیوم، الکل و ارگانوفسفرههای موجود در حشره کشها
- سندرمهای پارانئوپلاستیک هنگامی رخ میدهد که سیستم ایمنی بدن به مخچه در ناحیه سرطان حمله کند.
- آتاکسی حاد مخچه ممکن است با دورههای عدم تحرک مشخص شود. عواملی که ممکن است احتمال آتاکسی حاد مخچه را افزایش دهند شامل موارد زیر هستند: سکته، بدشکلی مخچه، بیماریهای خود ایمنی از جمله، مولتیپل اسکلروزیس، میگرن یا سرگیجه، اختلالات ژنتیکی یا متابولیکی، تومور مغزی، بی نظمی در مصرف الکل، داروهای خاص.
پیشگیری:
- آتاکسی نشانهای از یک بیماری زمینه ای است و پیش آگهی به پاسخ به درمان علت اصلی بستگی دارد. به عنوان مثال، برخی از دلایل آتاکسی ممکن است برگشت پذیر باشند (عدم تعادل الکترولیتها، قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی) بنابراین پیش آگهی خوب است در حالی که در موارد دیگر (آسیب ژنتیکی، غیر قابل برگشت الکل) ممکن است پیش آگهی نسبتاً ضعیفی داشته باشند.
- از آنجا که آتاکسی نشانه بیماری زمینه ای است، لزوماً قابل پیشگیری نیست. با این حال، اجتناب از علل خارجی آتاکسی (مواد شیمیایی محیطی و سموم) ممکن است از ابتلا به آتاکسی در برخی افراد جلوگیری کند و در حال حاضر، دلایل ژنتیکی قابل پیشگیری نیستند.
تشخیص:
- مطالعات تصویر برداری: سی تی اسکن یا ام آر آی از مغز به تشخیص علت احتمالی آتاکسی کمک خواهد کرد. ام آر آی چروک خوردگیهای مخچه و دیگر ساختارهای مغزی افراد مبتلا به آتاکسی را نشان میدهد. علاوه بر این روشها به تشخیص دیگر عوامل قابل درمان همچون لخته خونی و یا تومور خوش خیم که باعث وارد آمدن فشار به مخچه میشود هم کمک میکند.
- پونکسیون کمری یا پونکسیون نخاعی: در این روش سوزنی وارد قسمت پایینی کمر میشود تا نمونهای از مایع مغزی، نخاعی برداشت شود. این مایع در اطراف مغز و نخاع قرار داشته و از آنها محافظت میکند. بعد از نمونه برداری این مایع برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده میشود.
- آزمایش های ژنتیک: پزشک برای تشخیص اینکه فرد و یا فرزند او به جهش ژنی عامل آتاکسی ارثی مبتلا هستند یا نه، آزمایش ژنتیک انجام خواهد داد. تستهای ژنتیکی برای انواع زیادی از آتاکسی ارثی موجود هستند ولی با این همه انواع آن را پوشش نمیدهند.
درمان طب نوین:
- هیچ درمان به خصوصی برای آتاکسی وجود ندارد. در برخی از موارد، درمان عوامل زمینهای، مانند قطع مصرف داروهایی که باعث آن میشوند، باعث بهبود علائم آتاکسی هم میشود. در دیگر موارد، برای مثال آتاکسی ناشی از آبله مرغان و یا دیگر عفونتهای ویروسی، به خودی خود برطرف میشود.پزشک برای کنترل علائمی همچون افسردگی، گرفتگی، خستگی، سرگیجه و رعشه تراپی و یا استفاده از وسایل انطباقی را پیشنهاد خواهد داد.
- آتاکسی ناشی از شرایطی همچون ام اس یا فلج مغزی ممکن است درمان پذیر نباشد. در این موارد، پزشک استفاده از وسائل خاصی را پیشنهاد خواهد داد. این وسائل عبارتند از: چوبهای کوهنوردی یا واکر برای راه رفتن، قاشق و چنگالهای اصلاح شده برای غذا خوردن، ابزارهای کمکی ارتباطی برای صحبت کردن.
- گفتار درمانی: گفتار درمانی میتواند به دو مورد از رایج ترین علائم آتاکسی کمک کند، اختلال گفتار (دیس آرتریا) و مشکلات بلع (دیسفاژی). درمانگر میتواند در مورد چگونگی شفاف سازی صدا به شما مشاوره دهد. به عنوان مثال، آنها ممکن است پیشنهاد کنند: تغییر وضعیت بدن برای بهبود کیفیت صدا، انجام تمرینات برای تقویت عضلات مورد استفاده هنگام صحبت، آرام تر صحبت کنید تا بر هر کلمه تأکید کنید، استفاده از تکنیکهای تنفس برای بهبود گفتار.
- فیزیوتراپی: اگر آتاکسی دارید، فیزیوتراپی میتواند در حفظ استفاده از بازوها و پاها کمک کرده و از ضعف عضلات یا گیر افتادن در یک موقعیت (انقباضات) جلوگیری کند. یک فیزیوتراپیست میتواند تعدادی تمرین بدنی که میتوانید هر روز برای تقویت و کشش عضلات انجام دهید را به شما بیاموزد. همچنین ممکن است بتوانند برای کمک به افراد در رفت و آمد وسایل کمکی راه رفتن را توصیه کنند.
- درمان مشکلات عضلانی: اگر دچار اسپاسم عضلانی، گرفتگی و سفتی هستید، برای کنترل این علائم ممکن است از داروهای شل کننده عضلاتی مانند باکلوفن یا تیزانیدین استفاده شود. اگر اینها موثر نباشند، ممکن است تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) انجام شود. این با انسداد سیگنالهای مغز به عضلات آسیب دیده عمل میکند. اثرات تزریق معمولاً تا 3 ماه ادامه خواهند داشت.
- درمان مشکلات مثانه: مشکلات مثانه ای مانند فوریت ادرار یا به ندرت، بی اختیاری ادرار، گاهی اوقات افراد مبتلا به آتاکسی را تحت تأثیر قرار میدهد. در برخی موارد، مشکلات مثانه با استفاده از تعدادی از تکنیکهای مراقبت از خود مانند محدود کردن مصرف مایعات در طول روز، برنامه ریزی برای رفتن منظم به توالت و پرهیز از نوشیدنیهای معروف به تحریک تولید ادرار مانند کافئین و الکل، قابل کنترل است. همچنین ممکن است افراد دیگر به نوعی دارو به نام آنتی موسکارینیک نیاز داشته باشند. این به شل شدن مثانه و کاهش میل مکرر به ادرار کمک میکند. تزریق گاه به گاه سم بوتولینوم به مثانه نیز ممکن است روش کمکی باشد. دیگران ممکن است هنگام رفتن به توالت تخلیه مثانه را کاملاً دشوار بدانند که بعداً میتواند منجر به نشت مقادیر کمی ادرار شود. در چنین مواردی ممکن است لازم باشد که برای کمک به تخلیه ادرار، یک لوله کوچک معروف به کاتتر ادرار در مثانه قرار داده شود.
- درمان مشکلات چشمی: مشکلات چشمی در برخی موارد آتاکسی شایع هستند. اسیلوپسی یک مشکل چشمی است که در اثر حرکت غیر ارادی چشم از یک طرف به طرف دیگر یا بالا و پایین ایجاد میشود. این میتواند باعث اختلال در بینایی گردد و کارهایی مانند خواندن را دشوار کند. این روش گاهی اوقات با استفاده از دارویی مانند گاباپنتین برای کنترل عضلات حرکات چشم قابل درمان است. برخی از افراد مبتلا به آتاکسی دید دوگانه دارند، جایی که 2 تصویر از یک شی را مشاهده میکنید. درمان این مسئله ممکن است با اتصال یک شیشه یا پلاستیک گوه ای شکل به نام منشور به عینک تان باشد.
- درمان اختلال نعوظ: در نتیجه آسیب اساسی عصب، برخی از مردان مبتلا به آتاکسی در گرفتن یا حفظ نعوظ (اختلال نعوظ) دچار مشکل خواهند شد. این مشکل اغلب با استفاده از گروهی از داروها معروف به داروهای خوراکی یا قرصهای مهارکننده ۵ فسفودی استراز (PDE-5) مانند سیلدنافیل (به عنوان ویاگرا فروخته میشود) قابل درمان است. این موارد به افزایش جریان خون در آلت تناسلی مردان کمک میکند.
- درمان خستگی: بسیاری از افراد مبتلا به شرایط عصبی مانند آتاکسی احساس خستگی و بی حالی شدید (کمبود انرژی) میکنند. تصور میشود که این امر تا حدی ناشی از آشفتگی خواب و تلاشهای جسمی برای کنار آمدن با از دست دادن هماهنگی باشد. یک فیزیوتراپیست ممکن است کمک کند تا سطح استقامت خود را افزایش دهید و یک متخصص کاردرمانی میتواند به فرد در مورد چگونگی سازگاری فعالیتهای روزمره خود کمک کند تا با خستگی بهتر کنار بیاید.
- درد عصب: آسیب به انتهای عصب میتواند منجر به درد عصب شود. اصطلاح پزشکی درد عصبی، درد نوروپاتیک است که اغلب به صورت سوزش، درد یا شلیک یا گاهی سوزن سوزن شدن در قسمتهای خاصی از بدن احساس میگردد. مسکنهای سنتی مانند پاراستامول یا ایبوپروفن معمولاً در درمان درد نوروپاتیک موثر نیستند، بنابراین ممکن است تعدادی دارو مانند آمی تریپتیلین، گاباپنتین یا پرگابالین تجویز شوند.
- کاردیومیوپاتی: کاردیومیوپاتی (آسیب به عضله قلب) یک مشکل شایع در برخی از انواع آتاکسی است. این میتواند جدی باشد، زیرا میتواند قلب را تحت فشار قرار دهد، بر جریان طبیعی خون از قلب تأثیر بگذارد و باعث بی نظمی ضربان قلب (آریتمی) شود. اگر به کاردیومیوپاتی مبتلا شوید، معاینات منظم را از یک متخصص قلب دریافت خواهید کرد. ممکن است لازم باشد برای درمان هرگونه بروز مشکلات، دارو مصرف کنید.
- افسردگی: زندگی با یک بیماری طولانی مدت مانند آتاکسی میتواند استرسزا باشد و اغلب باعث احساس اضطراب شدید شود. در بعضی موارد، این میتواند باعث شروع افسردگی شود.
- چشم انداز افراد مبتلا به آتاکسی بسته به نوع و علت اصلی آن بسیار متفاوت است. بیشتر افراد مبتلا به این عارضه علائمی دارند که هر ساله بدتر میشوند. درمان برای کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی لازم است. در افراد دیگر، پزشکان میتوانند علت اصلی این عارضه را با دارو درمان کنند. با درمان موثر، علائم آنها ممکن است ثابت بمانند یا حتی با گذشت زمان بهبود یابند. تحقیقات در حال انجامی برای یافتن درمانی برای آتاکسی وجود دارند.
درمان طب سنتی:
- از یأس و نا امیدی پرهیز کنید.
- شیر بادام روزی یک لیوان میل شود.
- پماد خشخاش به مفاصل ماساژ دهید.
- هر روز بعد از شام مقداری کندر بجوید.
- غذاهای تقویت کننده استخوان میل کنید.
- نوشیدنی گانودرما روزی سه استکان میل کنید.
- شونیسل روزی 3 قاشق غذاخوری مصرف شود.
- استشمام عطر گرم شب هنگام خواب انجام شود.
- بادام روزی 14 عدد مثل آدامس جویده و میل شود.
- دوسین هر 4 ساعت یک قاشق چایخوری میل شود.
- دست ها و پاهار را، یک روز در میان بادکش گرم و خشک کنید. (120 روز)
- انجیر 7 عدد شب ها داخل آب خیس بخورد میل شود و زیتون 7 عدد صبحگاه میل شود.
- پای مرغ محلی را تهیه کرده و آب پز کنید و هر روز به مدت 40 روز یک لیوان از آب آن میل کنید.
- هر شب موقع خواب 5 قطره روغن بادام شیرین را به محل مسح سر چانده و ماساژ دهید. (40 شب)
- شبی یک لیوان سرکه انگبین میل کنید (افرادی که دچار بیماری های گوارشی هستند مصرف نکنند).
- خوردن جوشانده زنجبیل + نعناع + اسطوخودوس + زعفران + سنبل الطیب هر شب یک لیوان میل شود.
- هر شب 7 دانه اسفند همراه یک استکان آب مصرف شود (اسفندها را پودر نکنید و تا 120 روز پیگیری شود).
- هر صبح ناشتا یک لیوان شربت خاکشیر + ترنجبین مصرف کنید و پس از آن یک قاشق غذاخوری زیتون بخورید. (40 روز)
- از غذاهای سرد مثل ماست، گوشت گاو، برنج و … پرهیز کنید و گرمی جاتی مثل خرما، انجیر، آب عسل، زیتون و … را زیاد مصرف کنید.
- 20 گرم سنبل الطیب + 10 گرم بادرنجبویه یک قاشق غذاخوری از مخلوط فوق را که قبلاً نیم کوب شده باشد در یک لیوان آب جوش ریخته مدت 20 دقیقه باقی بگذارید تا دم بکشد سپس آن را صاف کرده روزی 2 بار صبح و شب میل کنید. (40 روز)
- و بدن را با روغن سیاهدانه یا اسفند ماساژ دهید (برای تهیه روغن اسفند یک لیوان اسفند + یک لیوان روغن زیتون + 4 لیوان آب را در یک قابلمه بریزید و بجوشانید تا تمام آب تبخیر شود و سپس مایع را از صافی بگذرانید به باقیمانده حاصل روغن اسفند می گویند).
- چهار شیره (شیره خرما + انگور + توت + انجیر) یک کیلو + ارده یک کیلو + عسل یک کیلو) + مغز پسته 100 گرم + مغز بادام درختی و هندی 100 گرم + مغز گردو 100 گرم + فندق 100 گرم + جنسینگ سرخ 100 گرم + زعفران 2 مثقال همه مواد را با هم مخلوط و آسیاب کنید و روزی سه بار هر بار یک قاشق غذاخوری میل کنید.
داروها:
- یکی از جدیدترین داروهای درمان بیماری اتاکسی، داروی Troriluzole است که مصرف آن به صورت قرص است. این دارو در مراحل اولیه آزمایش است و ممکن است به زودی فرآیند تحقیقاتی خود را طی کند و وارد بازار شود. قرص Troriluzole پیشتر برای درمان بیماری ALS تجویز می شد.
فعالیت های بدنی:
- دراز کشیدن با چرخش زانوی خمیده: این تمرین بر حرکت قسمت انتهایی اندام تحتانی متمرکز است و به تحرک و انتقال از تخت کمک خواهد کرد. دراز بکشید و هر دو زانو را خم کنید؛ به اندازه عرض لگن پاها را باز کنید. بازوها می توانند به دور از بدن قرار بگیرند. اجازه دهید به آرامی هر دو زانو از یک طرف به طرف دیگر بچرخند. سعی کنید قسمت بالاتنه و کمر خود را صاف نگه دارید. این تمرینات توانبخشی آتاکسی به بهبود وضعیت شما کمک می کنند.
- زانو زدن با فشار به بالا: این ورزش به ایستادن از روی زمین کمک می کند. با حالت 2 زانو که زانوها زیر باسن و بازوها کنار پهلو قرار دارند شروع کنید. به آرامی و به طور پیوسته به حالت روی زانو ایستادن دربیایید باسن مستقیم و بدن به حالت ایستاده باشد. حرکت از زانو با لگن روی پاشنه تا زانو در حالت ایستاده را به آرامی تکرار کنید. از قدرت باسن و مرکز شکم خود برای انتقال بین این موقعیت ها استفاده کنید. می توانید با ده بار تکرار انجام دهید. این تمرینات توانبخشی آتاکسی بر روی قدرت و ثبات اندام تحتانی متمرکز خواهند بود.
- تغییر وزن چهار دست و پا: در شروع به حالت 4 دست و پا که دست ها زیر شانه و زانو زیر باسن است بمانید. به آرامی یک بازو را تا سطح شانه بالا بیاورید. هم زمان پای طرف مقابل را به عقب تا سطح لگن نیز بالا بیاورید. قبل از پایین آوردن دست و پا به زمین، یک لحظه این حالت را نگه دارید. این ورزش را آهسته و پیوسته انجام دهید و سعی کنید 10 بار تکرار کنید. این تمرینات توانبخشی آتاکسی بر پایداری قسمت مرکزی بدن در وضعیت چهار دست و پا تمرکز می کند. این تمرین به دستیابی و ایجاد تعادل در موقعیت های با ثبات کمتر کمک می کند.
- نشستن به ایستادن: روی صندلی بنشینید، پاها را زیر زانو قرار دهید و به اندازه عرض لگن از هم باز کنید. کل بدن را در نیمه جلوی صندلی و به صورت مستقیم قرار دهید. شروع به جابجایی وزن بالای بدن خود بر روی پاهایتان کنید؛ با استفاده از قدرت عضلات ساق پا، به حالت ایستاده در بیایید. حالا به حالت نشسته روی صندلی برگردید و حرکت را 10 بار تکرار کنید. این تمرینات توانبخشی آتاکسی بر قدرت و تعادل اندام تحتانی در حین نشستن و ایستادن تمرکز می کند.
- تعادل پاشنه تا پنجه پا: به صورت ایستاده یک پا را جلوی پای دیگر قرار دهید تا پاشنه پای جلویی انگشتان پای عقب را لمس کند. سعی کنید در فواصل زمانی یکسان در این موقعیت ثابت بمانید مثلا 10 ثانیه، 20 ثانیه، 30 ثانیه و … حال مقداری استراحت کرده و این کار را با پای دیگر که در جلو قرار داشت تکرار کنید. در صورتی که به تکبه گاه نیاز داشتید، روی یک سطح ثابت و پایدار بایستید. این تمرینات توانبخشی آتاکسی بر تعادل ایستا ایستاده با پایه ای باریک متمرکز است.
رژیم غذایی:
انواع صبحانه برای اینگونه بیماران:
- کره بادام زمینی + عسل + یک عدد میوه رسیده شیرین
- مرباجات خام + یک قاشق غذاخوری خامه گیاهی میل شود.
- مرباجات خام + کره بادام زمینی یک قاشق غذاخوری میل شود.
- تخم مرغ بومی یک تا دو عدد آب پز + 3 قاشق غذاخوری روغن زیتون + 3 تا 5 عدد خرمای رطب.
- خرما 10 الی 5 عدد + 2 قاشق غذاخوری ارده + 10 عدد مغز بادام خام + یک عدد میوه رسیده میل شود.
- خامه گیاهی یک قاشق غذاخوری + عسل یک قاشق غذاخوری + یک عدد میوه رسیده و شیرین (طرز تهیه خامه گیاهی: بادام هندی خام 50 تا 75 گرم + 2 قاشق آب یا گلاب همه را در مخلوط کن ریخته به مدت 10 تا 15 ثانیه مخلوط کنید).
- شکلات صبحانه 2 قاشق غذاخوری + یک قاشق غذاخوری پودر بادام + یک عدد میوه رسیده میل شود. (طرز تهیه شکلات صبحانه: ارده 5 قاشق غذاخوری + یک قاشق غذاخوری عسل یا 2 قاشق غذاخوری شیره انگور یا خرما، مواد را خوب هم زده تا شکلات آماده شود).
- توجه1: از نان های سبوس دار و خوب پخته استفاده شود.
- توجه2: میوه جات باید یک ساعت بعد از هر وعده غذایی مصرف شود.
انواع ناهار برای اینگونه بیماران:
- کباب گوشت بوقلمون یک سیخ + سبزیجات معطر یک پیش دستی.
- کباب مخلوط گوشت گوسفند با بوقلمون + سبزیجات معطر میل شود و خوب جویده شود.
- آبگوشت گوشت کبوتر + نخود + گندم با پوست + ادویه جات معطر با سبزیجات معطر میل شود.
- شوید پلو با زعفران + خورش قیمه با گوشت گوسفند + دال عدس + ادویه جات معطر بدون سیب زمینی با سبزیجات معطر میل شود.
- شوید پلو با زیره و زعفران + یک سیخ گوشت تازه شتر کباب شده + چند قاشق غذاخوری روغن زیتون + سبزیجات معطر با غذا میل شود.
- آش شعله قلم کار با یک قاشق آبغوره و یک قاشق چایخوری زنجبیل به همراه یک قاشق عسل (البته بعد از غذا) و حتماً در آش از گیاهان قنطریون، نعناع و زیره رومی و بسفایج استفاده کنید.
- آب گوشت، گوشت گوسفند با نخود + گندم با پوست + هل + دارچین + زعفران + زنجبیل + نمک، از مجموع یک قاشق مرباخوری + سبزیجات معطر (نعناع، ریحان، ترخون، مرزه و جعفری).
- شوید پلو با زیره و زعفران + گوشت بوقلمون بخار پز شده با ادویه جات معطر + سبزیجات معطر میل شود. (طرز تهیه بوقلمون بخار پز شده: بوقلمون را به تکه های مساوی خرد کرده + 1 عدد پیاز را خلال کرده با 1 تا 2 قاشق غذاخوری سرکه سیب و مقداری آب اضافه کرده روی اجاق قرار دهید تا با حرارت ملایم بپزد، بعد از پخته شدن سس مخصوص (طرز تهیه سس مخصوص: گوجه فرنگی متوسط 2 عدد + فلفل قرمز یک چهارم قاشق چایخوری + زعفران نصف قاشق چایخوری + هل سائیده شده یک قاشق چایخوری + دارچین یک قاشق مرباخوری + روغن کنجد نصف استکان و مقداری نمک، همه را در مخلوط کن ریخته به مدت 30 ثانیه مخلوط کنید تا سس آماده شود) را افزوده 30 دقیقه بعد غذا آماده است).
انوع شام برای اینگونه بیماران:
- خوراک کباب با گوشت شتر یا گوشت گوسفند یا بوقلمون یا سبزیجات معطر میل شود.
- انجیر خشک 10 عدد + 15 عدد مغز بادام خام یک عدد موز رسیده و شیرین میل شود.
- تخم مرغ بومی تازه 2 عدد + 3 قاشق غذاخوری روغن زیتون + 5 عدد خرمای رطب میل شود.
- ارده 3 قاشق غذاخوری + 10 الی 7 عدد خرمای رطب + یک عدد میوه رسیده و شیرین میل شود.
- نخود + گندم + ادویه جات معطر با حرارت ملایم پخته + یک قاشق چایخوری گلپر سائیده با سبزیجات معطر میل شود.
- هویج + کدو حلوائی بخار پز شده + عسل + لیمو ترش تازه + روغن زیتون + چند عدد خرما + یک عدد میوه رسیده و شیرین میل شود.
- خرمای رطب 10 الی 7 عدد + یک قاشق غذاخوری پودر نارگیل + یک قاشق غذاخوری خامه گیاهی + یک عدد میوه رسیده و شیرین میل شود.
خوراک های میان وعده:
- موز یک عدد + 3 عدد خرما میل شود.
- خرما 3 عدد + 50 گرم نارگیل میل شود.
- یک خوشه متوسط انگور شیرین میل شود.
- 15 عدد مغز بادام خام +5 عدد انجیر خشک میل شود.
- یک عدد سیب + یک قاشق مرباخوری عسل میل شود.
- یک لیوان آب سیب + یک قاشق مرباخوری عسل میل شود.
- میوه شیرین فصل یک عدد + 5 عدد انجیر خشک میل شود.
- یک لیوان آب پرتقال + یک قاشق غذاخوری عسل میل شود.
- 15 عدد مغز بادام خام + 3 عدد خرما + یک عدد سیب میل شود.
- کشمش سایه خشک یک مشک + یک عدد میوه فصل میل شود.
- 10 عد فندق خام + 5 عدد مغز بادام خام + 5 عدد انجیر میل شود.
- 10 عدد بادام هندی خام + 3 عدد خرما + یک عدد سیب میل شود.
- یک لیوان آب سیب و هویج + یک قاشق مرباخوری عسل میل شود.
- غذاهای فوق را تا 40 روز به همین روال مصرف کنید و بعد از40 روز نیز بهتر است این غذاها استفاده شود و به صورت ترکیبی با غذاهای دیگر مصرف شود و از خوردن غذاهای سرد تا نرسیدن به بهبودی کامل بدون مشورت با طبیب پرهیز شود.
- بیماران می توانند بین وعده های غذایی اصلی از انواع نکتار میوه جات با عسل، میوه های رسیده و شیرین فصل، خرمای رطب و نوشیدنی های گرم (توصیه می شود با عسل میل شود) استفاده کنند تا دچار کمبود انرژی نشوند.
- یک لیوان شیر بادام میل شود. (طرز تیهه شیر بادام: 50 گرم مغز بادام خام و شیرین را با آب گرم خیس کرده و سپس پوست بکنید + 3 قاشق غذاخوری عسل + 4 لیوان آب سرد بمدت 5 دقیقه به مرور در مخلوط کن، مخلوط شود).
معجون های مفید برای اینگونه بیماران:
- معجون جین سینگ: جین سینگ 50 گرم + زعفران گل 1 مثقال + هل سبز 5 مثقال + عسل 1 کیلو. مواد فوق را آسیاب کرده با عسل خوب مخلوط کنید و روزی 3 قاشق مرباخوری صبح و ظهر و شب میل شود.
- معجون جوانه گندم: بادام+ فندق + بادام هندی + چلغوز + نارگیل + کنجد + پسته از هر کدام 100 گرم + هل آسیاب شده 5 مثقال + دارچین 10 مثقال + زنجبیل 1 مثقال + زعفران 1 مثقال + وانیل یک قاشق چایخوری سر صاف + آرد جوانه گندم 250 گرم + عسل 500 گرم + شیره خرما یک لیوان. همه را آسیاب کرده خوب مخلوط کنید سپس عسل و شیره خرما را اضافه کنید و به آرامی هم بزنید تا یکنواخت شود و در دیس پهن کرده و روی آن سلفون بکشید و روزانه 3 تا 5 قاشق غذاخوری میل کنید.
دم کرده های مناسب برای بیماران:
- ناخنک و هل سبز: دو قاشق غذاخوری ناخنک خرد شده و سه عدد هل سبز خرد شده را یا دو نیم لیوان آب جوش در قوری چینی به مدت 30 دقیقه دم کرده، با عسل شیرین نمایید و میل کنید.
- گل بهارنارنج و هل سبز: یک قاشق غذاخوری گل بهارنارنج و سه عدد هل سبز را خرد کرده، با دو لیوان آب جوش به مدت 30 دقیقه در قوری چینی دم کرده، سپس با عسل شیرین کرده، میل نمایید.
- والرین و هل سبز: دو قاشق مرباخوری والرین و دو عدد هل سبز خرد شده را با دو لیوان آب جوش در قوری چینی به مدت 30 دقیقه با حرارت ملایم دم کرده، سپس با عسل شیرین نمایید و میل کنید.
- دارچین و زنجبیل: یک قاشق مرباخوری دارچین ساییده و نصف قاشق چایخوری زنجبیل سایده را در قوری چینی ریخته، باد و لیوان آب جوش به مدت 30 دقیقه با حرارت ملایم دم کنید؛ سپس با عسل شیرین نموده میل نمایید.
- ملیس و لاواند: دو قاشق غذاخوری ملیس و یک قاشق مرباخوری گل لاواند را در قوری چینی ریخته با دو نیم لیوان آب جوش به مدت 30 دقیقه دم کنید و با عسل شیرین کرده میل نمایید.
- گل بابونه: دو قاشق غذاخوری گل بابونه و سه لیوان آب جوش را در قوری چینی به مدت 30 دقیقه دم کرده، با عسل شیرین نمایید و میل کنید.
استفاده از گیاهان برای برطرف کردن یبوست بیماران:
- استفاده از بذرهای ملین برای پیشگیری از یبوست مزاج و حفظ تعادل مانند: قدومه شیرازی (قدومه دختر)، بارهنگ، بالنگو، اسفرزه، تخم ریحان، تخم شربتی، به دانه، خاکشیر.
- سنا مکی 50 گرم + گل ختمی 50 گرم + تخم گشنیز 50 گرم + گل سرخ 25 گرم، همه را تمیز و مخلوط کنید و سپس آسیاب نمایید، هنگام یبوست مزاج یک قاشق مرباخوری از مواد را در یک لیوان آب گرم بریزید و بعد از 5 دقیقه آن را میل کنید. و مصرف کمی سبوس گندم همراه غذا را فراموش نکنید.
- روش های مصرف بذرهای ملین:
- به دانه: دو قاشق مرباخوری به دانه را در یک لیوان آب جوش ریخته، به آرامی هم بزنید تا لعاب دهد؛ سپس آن را جرعه جرعه میل کنید.
- بالنگو و تخم ریحان: دو قاشق مرباخوری تخم ریحان و یک قاشق مرباخوری بالنگو را در یک لیوان آب جوش بریزید و به آرامی هم بزیند تا لعاب دهد؛ سپس جرعه جرعه میل کنید.
- قدومه شیرازی: دو قاشق مرباخوری قدومه شیرازی را در یک لیوان آب جوش ریخته، به آرامی هم بزنید تا به مرور لعاب دهد، سپس یک قاشق غذاخوری عسل اضافه کرده، آن را جرعه جرعه میل نمایید.
- اسفرزه و قدومه شیرازی: دو قاشق مرباخوری اسفرزه و یک قاشق مرباخوری قدومه شیرازی را در یک لیوان آب جوش ریخته، به آرامی هم بزنید تا لعاب دهد؛ سپس یک قاشق غذاخوری عسل اضافه کرده، جرعه جرعه میل کنید.
- خاکشیر: خاکشیر را ریگ شور کرده، روی اجاق قرار دهید تا یک جوش بخورد، سپس از روی اجاق بردارید و صبر کنید تا کمی خنک شود. یک سوم لیوان را از خاکشیر پر کرده، کمی آب اضافه کنید. بعد از افزودن یک قاشق غذاخوری عسل، میل کنید.
- خاکشیر و بارهنگ: صبح ناشتا یک لیوان آب و یک قاشق غذاخوری عسل و یک چهارم لیوان خاکشیر و بارهنگ جوشیده (برای تهیه خاکشیر و بارهنگ جوشیده، ابتدا خاکشیر و بارهنگ را ریگ شور کنید و سپس روی اجاق قرار دهید تا یک جوش بخورد، سپس آن را کنار بگذارید تا خنک شود، بعد، مورد استفاده قرار دهید) را خوب مخلوط کرده، جرعه جرعه میل کنید تا دچار یبوست مزاج نشوید و تعادل لازم را به دست آورید.
- تخم شربتی و قدومه شیرازی و بالنگو و بارهنگ: یک قاشق مرباخوری تخم شربتی یک قاشق مرباخوری قدومه شیرازی، یک قاشق چایخوری بالنگو و یک قاشق چایخوری بارهنگ را مخلوط کرده، به آرامی در یک لیوان آب جوش بریزید و به آرامی هم بزیند تا لعاب دهد، سپس آن را جرعه جرعه میل کنید.
- توجه: سعی کنید روده های خود را به دارو عادت ندهید که در دراز مدت به نفع شما نیست؛ بنابراین از این گیاهان دارویی کمتر استفاده کنید و به جای آن هر لقمه غذا را 64 بار (به تعداد دو برابر دندان هایتان) بجوید. همچنین روزی 6 لیوان آب (نیم ساعت قبل و دو نیم ساعت بعد از غذا) میل کنید.
- پس از گذشت 30 روز از رعایت موارد فوق و مصرف داروهای فوق شما می توانید مراحل زالو درمانی را شروع کنید که شامل سه جلسه زالو درمانی می باشد. که جلسه اول 10 عدد زالو پشت هر گوش می اندازیم (زالوها باید کوچک باشد) و 20 الی 25 روز بعد 10 عدد زالو روی هر دست می اندازیم و 20 تا 25 روز بعد 10 عدد زالو روی هر پا می اندازیم. و 2 الی 3 ماه پرهیز از زالو درمانی می شود و سپس دوباره همین 3 نوبت زالو درمانی را پیگیری می کنیم و دو هفته بعد بهتر است زنبور درمانی برای بیمار انجام شود و در سال بعد هم باید همین دو دوره زالو درمانی پیگیری بشود.
نکته:
- هرچه سن شروع کم باشد، امید به درمان کمتر است. معمولاً این افراد مشکلات قلبی ریوی دارند و در سن پایین می تواند منجر به مرگ شود. متوسط سن شروع بیماری تا مرگ حدودا ۲۰ سال است.