نام های دیگر: چوج، شجره السواک، اراک

نوع گیاه: درخت

نام خانواده: چوج

قسمت مورد استفاده: ریشه، ساقه و برگ

مقدار و دستور مصرف: چوب مسواك كه حدود یک سانتی متر قطر دارد به مدت يك روز در آب خیسانده می شود تا فیبرهای آن از هم جدا شوند سپس پوست کمی از آن را جدا می کنند و آرام بر روی دندان ها می کشند.

مشخصات: درخت مسواک در حقیقت درختچه ای است به ارتفاع متوسط ۳ متر که شاخه های زیادی دارد و این شاخه ها به سمت زمین خمیده هستند و دارای پوستی نسبتاً شفاف به رنگ سبز کمرنگ تا تقریباً سفید می باشند. این گیاه همیشه سبز برگ های بیضی نوک تیز و به رنگ سبز تیره دارد. گلهای آن كوچك و به رنگ زرد متمایل به خاکستری است که به صورت مجتمع بر روی محوری قرار گرفته اند که در کنار برگ ها و یا در انتهای شاخه ها قرار دارد میوه ی گیاه کروی گوشتدار و به صورت شفت می باشد که ابتدا سبزرنگ است و پس از رسیدن کامل صورتی مایل به قرمز می شود. مناطق مهم رویش گیاه در جهان جنوب آسیا ایران مصر هندوستان و حبشه می باشد و مهمترین نواحی رویش آن در ایران، لار بندر عباس میناب، مکران و چاه بهار است. در کشور عربستان سعودی و بعضی کشورهای عربی دیگر قطعات حدوداً ۱۰ سانتی متری با قطر حدود يك سانتی متر از ساقه های گیاه به صورت بسته های ۵۰ تا ۱۰۰ عددی به وفور به فروش میرسد که هر قسمه از آن به مدت یک روز در آب قرار گرفته و سپس پوست همان قسمت جدا می شود. به این ترتیب فیبرهای طولی این ساقه به شکل مسواک در می آید که آن را به آرامی بر روی دندان ها می کشند. با این عمل ضمن مسواک شدن دندان ها مواد مختلف این چوب در بزاق حل شده و آثار مختلف آن در دهان لثه و دندان ها اعمال می شود همچنین از فیبرهای نازک ساقه جهت خلال کردن دندان استفاده می گردد. لازم به ذکر است که برای ما ایرانیان که از کودکی به این کار عادت نکرده ایم، این کار ممکن است صدماتی به دهان وارد کند.

ترکیب شیمیایی: مهمترین ترکیبات ریشه، ساقه و برگ گیاه شامل فلاونوئیدها ساپونین، تانن، ترکیبات گوگردی بنزیل ایزوتیوسیاناید. ترکیبات کلراید فلوراید کلسیم و سیلیسیم می باشد.

خواص:

1. اثرات ضد میکروب: قسمت های مختلف گیاه مسواک به علت دارا بودن، تانن ترکیبات گوگردی و ترکیبات ایزوتیوسیاناید دارای اثر ضد میکروبی قوی و گسترده بر روی انواع میکروارگانیزم هاست ده ها تحقیق در جهان نشان داده است که این اثرات به خصوص در مورد میکروارگانیزم های غیر هوازی مانند استرپتوکوکوس موتانس که باعث پوسیدگی دندان می باشد انتخابی و ایده آل است.
2. اثر ضد زخم: اثر ضد زخم چوب مسواك مربوط به وجود فلاونوئیدها و تانن های موجود در آن است. گرچه ترکیبات دیگری در این مورد دخالت دارند و مسلماً مؤثر می باشند ولی دو دسته مواد مذکور که اثر ضد زخم آنها قوی می باشد علت اصلی این خاصیت هستند.
3. اثر دتر جنت (پاک کنندگی و ضد جرم دندان): کلراید قابل توجه موجود در چوب مسواک به عنوان يك دتر جنت قوی عمل نموده و از ایجاد جرم روی دندان ها جلوگیری می کند؛ به همین دلیل افرادی که به طور طولانی از چوب مسواک استفاده می کنند (بعضی کشورهای عربی مانند عربستان سعودی اصولاً دندانهای سفیدی دارند.
4. اثر ضد پوسیدگی دندان: فلوراید قابل توجه به همراه ترکیبات گوگردی تاننی و ایزوتیوسیاناید موجود در گیاه مسواک باعث خاصیت قوی ضد پوسیدگی دندان در ساقه های گیاه شده است کلیه ی اثرات ذکر شده با مکانیسم های مربوطه پس از تحقیقات زیادی که در نقاط مختلف جهان صورت گرفته تأیید شده که خلاصه ای از آنها به شرح زیر است تحقیق یکی از دانشمندان انگلیسی بر روی افراد مسن عربستان سعودی نشان داد که اکثر آنها از دندان هایی سالم و سفید برخوردارند و دارای کمترین بیماری های دهان و دندان می باشند. این افراد از کودکی از چوب مسواک استفاده کرده بودند؛ بنابراین احتمالاً استفاده از چوب مسواك و موضوع مذکور قوت گرفت.