نام های دیگر: شترخار، اشترغاز، خارترانگبین، علف ترنجبین، کسیمه، شوک الجمل، خاراشتری، جوانا، محروب، شوکه المبارک، زنجبیل، العجم (ریشه)، زنجبیل الفارس (ریشه)
مشخصات: گیاهی است از خانواده ی Leguminosae از تیرهای فرعی پروانه واران، درختچه ای است کوچک گسترده روی زمین که بلندی آن از نیم متر تا یک متر میباشد و کرکهای تیز و ساقه ی منشعب و مخلطط دارد برگها پرکرک میباشند و یک درمیان دندانه دارند که هر دندانه به یک تیغ تیز منتهی میشود میوه ی آن غلافی کرک دار کمی ضخیم، خمیده و اسفنجی و تخمدان آن پوشیده از تارهای ابریشمی است. دانه های آن در ابعاد ارزن و به رنگ سرخ است. ریشه اش بسیار عمیق میشود تا به آب برسد. این گیاه و واریته هایی از آن به طور گسترده ای در جنوب و شرق ایران در بلوچستان بوشهر کرمان، اهواز، سرخه بجنورد ،شیروان ،سمنان دامغان و در زرند و تفرود نزدیک (قم دیده می.شود در هندوستان نیز در بلوچستان و پنجاب دیده می شود. خارشتر معمولاً در نقاط خشک می روید.
مزاج: گرم و بسیار خشک
مصلح: مصلح آن شربت غوره یا شربت ریواس است.
ترکیب شیمیایی: لعاب، صمغ، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، ماده ای به نام کنیسین، انواع قندها به مقدار جزیی، کمی تانن کمی اسانس.
مشخصات: گیاهی است از خانواده ی Compositae تیرهای فرعی Tubuliflorae علفی یک ساله و خاردار که ارتفاع آن ۸۰ – ۳۰ سانتی متر و ساقه ی آن ،راست به شکل منشور چند وجهی زاویه دار و پوشیده از کرک پشمی است. برگهای آن متناوب درشت دندانه دار با رگبرگ سفید و دندانه های نامنظم که منتهی به خارهای کوتاه و تیز میشوند پهنه ی برگ پوشیده از کرک سفید است به طوری که رنگ برگ سفید به نظر میرسد، برگها بدون دمبرگ به ساقه چسبیده.اند گلها به شکل گروهی کوچک و به رنگ زرد میباشند که اطراف آن ها را کرک های ابریشمی پوشانده و در انتهای ساقه و وسط برگها در ماههای اواخر بهار و اوایل تابستان ظاهر میشوند میوه ی آن حنایی رنگ و مخطط است. تمام اعضای این گیاه ،تلخ کمی تند و بدبو می باشد ولی پس از خشک شدن بوی نامطبوع آن تا حدود زیادی مرتفع می شود ریشه ی آن شبیه ریشه ی گیاه مولد انغوزه یا انجدان است و طعم آن تلخ و تند میباشد. این گیاه بومی اروپاست به خصوص در حاشیهی مدیترانه در باغهای زیتون انتشار دارد در ایران در اغلب مناطق از جمله، آذربایجان در تبریز ،ماکو سلماس در گرگان و مازندان آمل در گیلان رستم آباد در اطراف تهران، شهرستانک، دماوند، بین آب گرم و علی ،آباد هشتگرد سرخه حصار بین تهران و آبعلی، بین تهران و کرج در قزوین کرج کرمانشاه قصر شیرین در همدان در لرستان در شهبازان بیشه بختیاری در خوزستان بین راه بهبهان به آغاجاری و اطراف اهواز و در کاشمر شناسایی شده است.
خواص:
- تب بر
- ادرار آور
- خلط آور
- عرق آور
- درمان یرقان
- درمان سرطان
- درمان میگرن
- باز کننده عروق
- درمان تپش قلب
- موثر در التیام زخم
- کاهش دهنده اشتها
- درمان بواسیر (عرق)
- رفع چروک (موضعی)
- پالایش معده (سرکه آن)
- تقویت کننده عمومی بدن
- درمان ورم پروستات (عرق)
- درمان بیماری های آمیزشی
- درمان مسمومیت (ترشی آن)
- درمان ورم ها (ضماد با سرکه)
- درمان سنگ کلیه و ناراحتی های مجاری ادراری
- برای تهیه آبجو از برگ های آن به جای رازک استفاده می شود.
- مالیدن روغن برگ خارشتر بر موضع برای درمان رماتیسم بسیار نافع است.
- جوشانده ی برگ یا گرد کوبیده ی آن را روی زخم بگذارید. بهبود می یابد.
- هر روز آن را نرم بکوبید و روی ماست بپاشید و بخورید. سرطان را درمان می کند.
- اگر آب آن را صبح ناشتا در بینی بریزید و بعد از یک ساعت کمی روغن بنفشه استنشاق کنید برای رفع سردرد مزمن بسیار مجرب است.
- آب جوشانده ی آن را بنوشید مقوی و مسهل است تب های پی در پی، ضعف و بیماری های گوارشی را درمان می کند، برای سینه بسیار خوب است.
- عرق خارشتر را بنوشید مدر و معرق است انواع تب را تسکین میدهد و اگر مدتی با مداومت خورده شود برای رفع سنگ کلیه و مثانه تا حدودی مؤثر است.
- هر بار نصف لیوان از عرق خارشتر را با نصف لیوان آب مخلوط کرده بنوشید. برای کلیه، کبد و طحال مفید است، ضمناً ضد سم و ضد سرطان نیز می باشد.
- تمام گیاه یعنی شاخه و برگ و ریشه را در سرکه داخل بطری سربسته بریزید و به مدت چهل روز در مجاورت آفتاب قرار دهید بعد هر بار ۲۵ گرم از آن را بخورید برای تسکین دردها مفید است.
- اگر ریشه خارشتر را در سرکه پروده شده و هر بار ۲۵ گرم از آن خورده شود بازکننده ی گرفتگی و انسداد و گرم کننده معده، است اشتها آور می باشد و به هضم غذا کمک می کند بی اشتهایی را در دوره ی نقاهت بیماران برطرف می سازد ادرار را زیاد می کند برای درمان یرقان و اسهال صفراوی مفید است.
- ۲۰ تا ۵۰ گرم از برگ خارشتر را در یک لیتر آب جوش دم کنید و هر روز چند بار هر مرتبه یک فنجان از آب صاف کرده ی آن را بنوشید ادرار را افزایش می دهد خلط آور است بازکننده ی گرفتگی و انسداد، گرم کننده ی معده و اشتها آور است و به هضم غذا کمک می کند برای درمان سردردهای یک طرفه و تپش قلب مفید می باشد برای درمان یرقان اسهال صفراوی و رفع بی اشتهایی دوره نقاهت بیماری ها بسیار مؤثر است.
مضرات:
- این گیاه مضر دماغ و کلیه و قی آور می باشد و بوی آن تا مدتی می ماند.