شناخت دارو: عبارت است از باسیتراسین (Bacitracin) یک آنتی بیوتیک پلی پپتید حلقوی است که در مقابل گروه خاصی از باکتری های گرم مثبت اثربخشی دارد. باسیتراسین به صورت خوراکی در درمان کولیت سودوممبران و به صورت عضلانی در درمان انواع خاصی از عفونت پنومونی کودکان و در فرم موضعی جهت پیشگیری و درمان عفونت های پوستی استفاده می شود.

دسته دارویی:

• آنتی بیوتیک ها (پلی پپتیدها)

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• باسیتراسین با دفسفوریلاسیون کربن 55 در انتقال بیوفسفات لیپیدها تداخل ایجاد کرده و مانع ساخت دیواره سلولی پپتیدوگلیکانی سلول باکتری می شود.باسیتراسین در مقابل تعداد زیادی از باکتری های گرم مثبت و تعدادی از باکتری های گرم منفی اثربخشی دارد. هرچند عملا از این دارو در مقابل عفونت های استافیلوکوکی استفاده می شود.در مصرف موضعی جذب باسیتراسین قابل اغماض است. در مورد حجم توزیع, متابولیسم و اتصال پروتئینی دارواطلاعات زیادی در دسترس نیست. راه دفع دارو ( در صورت جذب) فیلتراسیون گلومرولی و از طریق کلیه هاست. نیمه عمر داروی باسیتراسین مشخص نیست. در مصرف خوراکی دارو بدن جذب و تنها از راه اثرگذاری موضعی عمل کرده و توسط روده ها دفع می شود. در راه عضلانی جذب باسیتراسین بعد از تزریق سریعا انجام شده و دارو طی 1 تا 2 ساعت به حداکثر غلظت خونی ( 0.2 تا 2 میکروگرم در میلی لیتر) می رسد. باسیتراسین به صورت گسترده در بدن توزیع می شود و به داخل مایع پلور نیز نفوذ می کند. داروی باسیتراسین به آهستگی از طربق فیلتراسیون گلومرولی دفع می شود (بعد از تزریق عضلانی, 10 تا 40 درصد دوز تجویزی طی 24 ساعت در ادرار دفع می شود).

اشکال دارو:

• پماد، پماد چشمی

مقدار مصرف صحیح:

• عفونت های پوستی سطحی: پماد: به مقدار مناسب 1 تا 3 بار در روز در سطح مبتلا مالیده شود. پودر: به مقدار کافی 1 تا 3 بار در روز در محل مبتلا پاشیده شود. حداکثر زمان استفاده 1 هفته می باشد مگر این که پزشک دستور دیگری داده باشد.
• پنومونی و امپیمای استافیلوکوکی در نوزادان (با استفاده از تزریق داخل عضلانی): نوزادان با وزن کمتر از 2.5 کیلوگرم : 900 واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن روزانه در دو تا سه دوز منقسم. نوزادان با وزن بیشتر از 2.5 کیلوگرم : 1000 واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در دو تا سه دوز منقسم روزانه.

عوارض جانبی دارو:

• تهوع , استفراغ , آلبومینوری , واکنش موضعی محل تزریق , درد در محل تزریق , سیلندراوری , آزوتومی , افزایش غلظت خونی دارو بدون افزایش دوز آن.

تداخلات دارویی:

• استرپتومایسین , ایمونوگلوبولین وریدی , وکرونیوم , پلی میکسین بی سولفات , ونکومایسین , نئومایسین , کانامایسین , کولیستین , روکورونیوم , توبرامایسین , سیدوفوویر , مگلومین کامپاند , آلدسلوکین , نتیل مایسین سولفات , پمترکسد | پمترکسید , دیاتریزوات (آمیدوتریزوئیک اسید) , یوتالامات , واکسن کلرا , آیوکساگلات , بنوریلات , بلونانسرین.

موارد منع مصرف:

• ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن.

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

نکات مهم:

• از تجویز داخل وریدی باسیتراسین خودداری شود.
• مصرف عضلانی باسیتراسین با احتمال بالای ایجاد سمیت کلیوی همراه است که به دلیل نفروز توبولی و گلومرولی اتفاق می افتد و شدت آن وابسته به دوز تجویزی و مدت زمان مصرف دارو می باشد. بنابراین در اختلال یا نارسایی کلیوی تزریق این دارو باید با احتیاط فراوان و تنها در موارد ضروری صورت گیرد.
• ادرار بیماران دریافت کننده باسیتراسین تزریقی قبل از شروع درمان و طی آن, باید کاملا تحت پایش میکروسکوپی باشد و ضمن مصرف مایعات کافی, pH آن حدود 6 نگهداشته شود (با مصرف سدیم بی کربنات یا سایر ترکیبات قلیایی) تا تحریک و آسیب کلیه به حداقل برسد.
• در صورت کاهش برون ده ادراری علی رغم مصرف مایعات کافی و نیز در صورت بروز آزتومی طی درمان, حتما دارو قطع شود.
• از مصرف سایر داروهای نفروتوکسبک خصوصا کانامایسین, نئومایسین, پلی میکسین بی, کلستین و استرپتومایسین با این باسیتراسین خودداری شود.
• واکنش های حساسیتی: راش و واکنش های آنافیلاکسی ممکن است روی دهد هرچند در مصرف موضعی احتمال آن پایین است.
• در صورت وجود خارش, سوزش, التهاب و سایر علائم حساسیتی دارو قطع شده و با پزشک مشورت شود.
• در مواردی که حساسیت به نئومایسین وجود دارد احتمال حساسیت به باسیتراسین نیز هست بنابراین برای اطمینان از عدم حساسیت, از پچ های تستی دارو (غلظت 1 درصد باسیتراسین در وازلین) استفاده شود.
• در مصرف باسیتراسین ممکن است عفونت به ارگانیسم های مقاوم به آن، مانند کاندیدا ایجاد شود. در صورت ایجاد این مشکلات, درمان لازم انجام شود.
• هنگام مصرف موضعی, در صورت وجود شدت بالای عفونت ممکن است نیاز به داروی آنتی بیوتیک سیستمیک باشد.
• کورتیکواستروئیدهایی که به صورت ترکیبی در فراورده های آنتی بیوتیک وجود دارد ممکن است علائم بالینی عفونت های باکتریال, قارچی یا ویروسی را مخفی کند یا علائم حساسیت را بپوشاند بنابراین باید منافع مصرف دارو در مقابل مضرات آن سنجیده شود.در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود: سابقه آلرژی به دارو یا ترکیبات آن و آلرژی به سایر داروها و مواد غذایی.
• در صورت مصرف خوراکی پماد باسیتراسین, ممکن است اختلالاتی ایجاد شود بنابراین در صورت بلع اتفاقی سریعا به پزشک مراجعه شود.
• در صورت بارداری یا شیردهی احتمال دارد دارو برای نوزاد ایجاد مشکل کند بنابراین مصرف دارو در این دوران باید با سنجش مضرات در مقابل فواید انجام شود.
• از مصرف داروی باسیتراسین درمخاط, بینی و چشم خودداری شود.
• قبل و بعد از مصرف دارو دست ها شسته شود.
• محل ضایعه، قبل از مالیدن پماد کاملا شسته و خشک شود و بعد به آرامی یک لایه نازک در محل مالیده شود.
• در صورت بروز اسهال شدید و آبکی مصرف دارو قطع شود. در صورتی که اسهال شدید حتی دو ماه بعد از قطع دارو ایجاد شد با پزشک مشورت شود.
• در صورت فراموش کردن یک دوز، دارو باید بلافاصله استفاده شود ولی اگر تا دوز بعدی زمان زیادی باقی نیست از دوز فراموش شده صرف نظر شده و برنامه عادی مصرف دارو ادامه یابد و دوز دارو 2 برابر نشود.