شناخت دارو: عبارت است از اتوپوزاید یک مشتق نیمه صناعی از پودوفیلوتوکسین می باشد که در درمان انواعی از سرطان ها کاربرد دارد.
دسته دارویی:
- داروهای آنتی نئوپلاستیک خوراکی
موارد مصرف:
- سرطان بیضه، سرطان ریه از نوع سلول کوچک, سارکوم کاپوزی ناشی از بیماری ایدز.
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- اتوپساید با مهار متافاز در فیبروبلاست ها عمل کرده و عمدتا روی فاز G2 چرخه سلولی اثر می کند. با مهار DNA توپوایزومراز 2 یا با تشکیل رادیکال های ازاد باعث مهار سنتز DNA می شود.اتوپوزاید با اثر گذاری در فاز Sو G2 چرخه سلولی باعث مهار ساخت DNA و RNA می شود و باعث مهار تکثیر انواع خاصی از سلولها می شود.اتوپساید بصورت خوراکی حدودا نیمی از دارو جذب می شود. در مصرف وریدی طی یک فرایند دو مرحله ای توزیع ، ابتدا نیمه عمر 5/1 ساعت می باشد و بعد از حذف نهایی حدود 11-4 ساعت می شود. حجم توزیع دارو حدود 29-18 لیتر است و اگرچه وارد مایع مغزی نخاعی و تومورهای مغزی می شود اما غلظت آن کمتر از غلظت سیستمیک دارو می باشد. دارو متابولیسم کبدی دارد و از طریق ادرار و مدفوع می شود.
اشکال دارو:
- کپسول، آمپول، ویال تزریقی.
مقدار مصرف صحیح:
- بزرگسالان: سرطان بیضه: وریدی (همراه با سایر داروها) 50 الی 100 mg/m2 روزانه یک بار تا 5 روز یا 100 mg/m2 وریدی روزانه یک بار در روزهای 3،1 و 5، دارو درمانی هر 3 تا 4 هفته تکرار شود. میزان دوز دارو بایستی براساس میزان سرکوب مغز استخوان حاصل از داروهای شیمی درمانی تعیین شود.
- سرطان ریه از نوع سلول کوچک: وریدی (همراه با سایر داروها) 35 mg/m2 روزانه تا 4 روز یا 50 mg/m2 وریدی روزانه تا 5 روز، خوراکی (همراه با سایر داروها) 70mg روزانه ذتا 4 روز یا 100 mg روزانه تا 5 روز، دارو درمانی هر 3 تا 4 هفته یک مرتبه صورت می گیرد. در صورت وجود اختلال کلیوی دوز دارو بایستی به 75 درصد دوز معمول کاهش یابد.
عوارض جانبی دارو:
- تهوع , سردرد , استفراغ , اسهال , تپش قلب , بی اشتهایی , نوروپاتی محیطی , دردهای شکمی , پاراستزی , ریزش مو , سمیت کبدی , واکنش انافیلاکسی , موکوزیت , ازوفاژیت , سرکوب مغز استخوان ( کاهش سلولهای خونی) , راش , افت فشارخون , آریتمی.
تداخلات دارویی:
- اپرپیتانت , بلئومایسین , تراستوزوماب , کاربامازپین , دی سولفیرام , سیکلوسپورین , کلوزاپین , واکسن مننگوکوک کنژوگه , آدنوویروس نوع 4 و 7 زنده خوراکی , آتوواکون/ پروگوانیل , سارسایکلین.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- در حین و بعد از درمان با اتوپوزاید بایستی بیمار از لحاظ سرکوب مغز استخوان بررسی شود چرا که این عارضه اصلی ترین عامل محدود کننده دوز دارو می باشد.
- اتوپوزاید ممکن است آنافیلاکسی نیز ایجاد کند (تب، لرز، تاکیکاردی، برونکواسپاسم، دیس پنه و کاهش فشارخون)، دوز داروی وریدی و نیز سرعت تزریق دارو در ایجاد واکنش های مشابه آنافیلاکسی نقش بسزایی دارد و حتما بایستی انفوزیون آهسته صورت گیرد.در صورت بروز عوارض جانبی شدید بنا به تشخیص پزشک بایستی یا دوز دارو کاهش یابد یا دارو تغییر کند.
- در صورت کاهش سطح آلبومین ریسک ایجاد عوارض جانبی افزایش می یابد.
- بعلت احتمال کاهش رده های خونی، مقاومت بدن به عفونت کاهش می یابد و احتمال خون ریزی بعلت کاهش پلاکت ها افزایش می یابد.